Zoutman

De foyer van LantarenVenster op de Wilhelminapier in Rotterdam is afgeladen. In afwachting van de film ‘El reino’ van Rodrigo Sorogoyen drink ik een cappuccino. Even later vraagt een tengere, donkere man van midden dertig of hij even bij me mag zitten. "Ik kom uit Tibet, maar ik woon al jaren in Rotterdam," zegt hij. "Bent u vroeger soms zoutman geweest?" vraag ik. Alsof hij de hoofdprijs in de Staatsloterij heeft gewonnen, veert hij op en zegt dat hij vele malen de tocht naar de zoutmeren heeft volbracht. "Ik heb de documentaire 'Die Salzmänner von Tibet' drie keer gezien," reageer ik enthousiast. De zoutman lacht en geeft mij joviaal een hifive. Hij kijkt op zijn horloge en verontschuldigt zich omdat zijn voorstelling begint. Jammer.

 

Mijn gedachten schieten naar de docufilm van ruim twintig jaar geleden over de immense tocht van vier Tibetaanse zoutnomaden. Met een karavaan van 160 yaks (runderen) trekken de mannen naar het hoog in de Himalaya gelegen Tsentomeer voor een grote lading zout. Het 'witte goud' is een belangrijk ruilmiddel voor onder meer gerst en thee. Tijdens de drie maanden durende 'heilige' tocht ziet Pargen (de Oude Vader) toe dat de vele dagelijkse rituelen worden uitgevoerd. Ook neemt hij de inwijding van Bopsa (de jongste) in de Tsage (geheimtaal van de zoutmannen) voor zijn rekening. Margen (de Oude Moeder) zorgt voor het zetten van de thee, terwijl Zopon (de Hoeder) de zware taak heeft de kudde te hoeden en te verzorgen. Ter voorkoming van een gerede kans op een onstuimig zoutmeer is het zaak zoutgodin Tara niet te ontstemmen met seks onderweg.

Zeven jaar heeft Ulrike Koch nodig gehad om de film te maken. Het kostte de Duitse sinologe jaren om het vertrouwen van de nomadenstam te winnen en toestemming te krijgen de tocht te filmen. Het is overigens een wonder dat er opnames bewaard zijn gebleven. Bij een controle namen de Chinese autoriteiten namelijk al het 16mm filmmateriaal in beslag. Knap dat Koch de opnames op de compacte, digitale videocamera's verborgen wist te houden.

De zangeres die aan de vooravond van het vertrek emotioneel reciteert uit het heldenepos van koning Gesar van Ling, de integere cinegrafie, de verhalen van de zoutnomaden, de poëtische sfeer. Dankzij de Rotterdamse zoutman zitten ze weer vers op mijn netvlies. Dat neemt niet weg, dat ik de film nog best weer een keer in de bios zou willen zien.

Wim Quist

Column Overzicht